SER geeft advies over openbaar bus vervoer

De Social Economische Raad (SER) brengt dit gevraagde advies, die ontvangen werd op 6 juli 2018 uit op verzoek van de Overheid van Curaçao (OvC). Het verzoek betreft advies over eerdere overeengekomen en uitgevoerde tarieven voor kleine en middelgrote passagiersbussen of semi openbaar transport. Tweemaal per jaar past de OvC het maximaal openbaar vervoerstarief aan als reactie op de fluctuerende mondiale energieprijzen, met name diesel. De bemiddeling van de overheid dient ter bescherming van zowel de belangen van de passagiers als die van de licentiedragers, die privé leveranciers zijn voor de transport dienst.

Veranderingen in tarieven schijnen niet alleen gebaseerd te zijn op fluctuerende mondiale energieprijzen. Andere kosten en factoren beïnvloeden ook het tariefsysteem. Al lange tijd, was het aangepaste model om tarieven te berekenen reden tot geschil tussen de OvC en de ondernemersorganisatie van privé busoperators/licentie-dragers. Op basis van een empirisch onderzoek, uitgevoerd op verzoek van de OvC in 2015, werd de daadwerkelijke gemiddelde kosten en het aantal passagiers per route berekend. Uit de uitkomsten bleek dat de tarieven aanzienlijk kunnen worden verlaagd. Echter, de maximale tarieven zijn minder verlaagd dan aanbevolen in het voorgenoemd empirische onderzoek. Dit heeft een cumulatief effect op de toekomstige aanpassingen als de tariefaanpassingen percentagegewijs in kosten veranderen. Het blijkt dat de organisatie van de privé busoperators een sterke invloed uitoefent op de hoogte van de tarieven, die de relevantie van een model in het geheel twijfelachtig maakt.

De SER constateert dat de risico’s van ondernemerschap geminimaliseerd zijn door de huidige wijze van tarief vaststelling, met als gevolg hoge tarieven, als ook het gebrek aan handhaving van de maximum tarieven en gebrek aan bepaalde verplichtingen voor de buschauffeurs,  zoals tijden en busverbindingen.

Met het gevolg, dat passagiers geconfronteerd worden met te hoge tarieven, terwijl de overgrote meerderheid van de passagiers van huishoudens met lage inkomen zijn. De SER concludeert dat onder de huidige omstandigheden de consumenten niet effectief beschermd zijn tegen hoge tarieven. In deze niet effectief geregelde markt hebben buschauffeurs meer dan genoeg ruimte gekregen om de tarieven te controleren, om een business-model uit te buiten door een zogenaamde assistent buschauffeurs in te huren en een relatief slechte dienstverlening aan te bieden.

Een recent onderzoek uitgevoerd door de Consumentenbond geeft aan dat de passagiers niet alleen de tarieven te hoog achten, maar dat de passagiers ook de service die aangeboden wordt door de privé operators relatief laag scoren. Met name de toegankelijkheid, de betrouwbaarheid, de beschikbaarheid (route mogelijkheden, dienstregeling) en klantvriendlijkheid scoren relatief laag.

In het geval van te hoge tarieven, kan de intrinsieke motivatie om kwaliteitsservice aanbieden laag zijn. Het overgrote deel van de huidige gebruikers van deze relatief slechte diensten zijn afhankelijk van het openbaar vervoer doordat zij geen toegang hebben tot aanvaardbare en effectieve alternatieven.

De SER vindt dat deze situatie waarin betaalbaarheid, toegankelijkheid en betrouwbaarheid van het openbaar vervoer op het spel staan als onwenselijk, omdat het een negatief sociaal-economisch effect kan veroorzaken op toegang tot scholing, arbeidsmarkt, vrijetijds- besteding, gezondheidsvoorzieningen, en sociale activiteiten. Dit kan verdere negatieve gevolgen hebben voor de arbeidsproductiviteit en vervolgens op de economische groei.

De SER beschouwt een diepgaande herziening en hervorming van het openbaar vervoersysteem niet alleen wenselijk maar ook noodzakelijk vanuit een socio-economisch standpunt. Het perspectief van deze herziening en hervorming zou de belangen van de passagier zijn voor wat betreft betaalbaarheid, betrouwbaarheid en toegankelijkheid. Daarom is de SER verheugd over het huidige genomen initiatief van de OvC om een commissie in te stellen om een duurzaam openbaar busvervoersysteem te ontwikkelen, om de toegankelijkheid, betaalbaarheid, betrouwbaarheid en veiligheid te verzekeren. Voordat een revisie van het openbaar vervoersysteem plaats vindt, raadt de SER aan om een visie op een mobiel ecosysteem te ontwikkelen om het vraagstuk van de Curacaose mobiliteit aan te kaarten op een integrale manier. Dit houdt in een visie op een duurzaam, innovatief, efficiënt, betaalbaar en hoge kwaliteit openbaar vervoer systeem, die in de behoeften van de passagiers voorzien (smart mobility).

Verder, vindt de SER het noodzakelijk om een ênquete over de socio-economische voordelen van een duurzaam openbaar bus transport systeem te laten houden. De hoofdkwestie zou moeten zijn, de bijdrage van het openbaar vervoer aan de toegankelijkheid, leefbaarheid en socio-econmische deelname. Het al dan niet vaststellen van tarieven of het subsidiëren van het openbaar vervoer vormen een deel van de beleidsvraagstukken.

In deze context, heeft de SER aanbevolen een  maatscgappelijke kosten-batenanalyse te laten uitvoeren om het socio-economisch rendement te meten op de voorgenomen investering om een goed geïnformeerd beleidsbesluit voor het ontwikkelen van een duurzaam openbaar vervoer systeem te verzekeren.