“Zonder sociale veiligheid is er geen echte vrijheid”

Bussum, 20 juni 2025 – Voor een publiek van ruim 900 gecertificeerde vertrouwenspersonen, leidinggevenden, bestuurders en professionals op het gebied van integriteit en psychosociale veiligheid, hield drs. Raul Henriquez, directeur en algemeen secretaris van de Sociaal-Economische Raad (SER) van Curaçao, op donderdag 19 juni jongstleden een indringende voordracht op het jaarlijkse congres van de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen (LVV). Op uitnodiging van LVV-voorzitter Ingrid te Brake sprak Henriquez in congrescentrum Aalt in Bussum, Nederland, over de morele, juridische en bestuurlijke noodzaak van sociale veiligheid als fundament van goed bestuur.

Volgens de SER-directeur is de rol van de vertrouwenspersoon fundamenteel veranderd. “De vertrouwenspersoon is geen passieve klachtenopvang, maar een actieve hoeder van menselijke waardigheid, van institutionele rechtvaardigheid en – laat het duidelijk zijn – van de legitimiteit van organisaties in zowel publieke als private sector”. Hij prees het congresmotto “De vertrouwenspersoon in beweging; op weg naar pro-activiteit” als een uitdrukking van bestuurlijke vooruitziendheid.

De thematiek, benadrukte Henriquez, overstijgt landsgrenzen. “In Curaçao – en mutatis mutandis in Aruba, Sint Maarten en de openbare lichamen in Caribisch Nederland – manifesteren zich dezelfde systemische kwetsbaarheden als elders binnen het Koninkrijk: stilzwijgen, angstculturen, informele loyaliteitsdruk en een schrijnend tekort aan veilige en toegankelijke meldstructuren”, betoogde hij. Juist in kleinschalige samenlevingen, zo stelde hij, kan sociale nabijheid meldingsbereidheid onder druk zetten. Dat maakt een onafhankelijk functionerende vertrouwenspersoon, uitgerust met deskundigheid, mandaat en bescherming, des te belangrijker.

Henriquez positioneerde sociale veiligheid niet als een randthema, maar als een pijler onder het sociaal contract. “Het recht op een veilige, respectvolle en integere werkplek is geen vrijblijvende intentieverklaring, maar een rechtsnorm, gegrondvest in internationale verdragen zoals het ILO-verdrag nr. 190 en de Tripartite Declaration on Multinational Enterprises and Social Policy”, stelde hij nadrukkelijk.

Henriquez verwees verder onder meer naar het boek Stop het Zwijgen, dat aan de SER van Curaçao werd aangeboden. Samen met de opvolger De Proactieve Vertrouwenspersoon getuigt dit werk volgens hem van een noodzakelijke cultuurverschuiving: “van incident gestuurd handelen naar preventief ethisch leiderschap. De boodschap: “voorkomen is institutioneel superieur aan genezen, vereist structurele investeringen in kennisdeling, normontwikkeling en professionele certificering”. “De vertrouwenspersoon”, aldus de SER-directeur, “verdient daarin een strategische positie binnen governance en compliance, niet louter een rol als bijlage bij HR-beleid”.

In het slot van zijn betoog richtte de SER-directeur zich expliciet tot de bredere maatschappelijke opdracht. “Laat ons niet slechts beleidsmatig coördineren, maar ook ethisch convergeren. Laten wij gezamenlijk streven naar een intraregionaal rechtskader en waarde kader waarin de vertrouwenspersoon stevig is verankerd en duurzaam wordt versterkt”, stelde hij.

De voordracht eindigde met een zin die bij velen resoneerde, zowel in de zaal als online: “Zonder sociale veiligheid is er geen echte vrijheid.”

Het LVV-jaarcongres in Nederland bood naast deze voordracht ook keynote-lezingen, praktijkgerichte workshops en een paneldiscussie over de rol van vertrouwen in arbeidsrelaties.